Về Bài Hát Giáng Sinh “Đêm Thánh Vô Cùng”
Nhạc sĩ nổi tiếng nhất ở thành phố Salzburg nước Áo hẳn là Wolfgang Amadeus Mozart. Nhưng một năm sau khi ông mất, thì Joseph Mohr chào đời, ngày 11.12.1792 tại Salzburg. J. Mohr là tác giả lời của bài hát giáng sinh nổi tiếng nhất hiện nay „Stille Nacht“ (Đêm Thánh Vô Cùng).
Còn một tuần nữa, khắp địa cầu lại vang lên bài hát "Stille Nacht“ (Đêm Thánh Vô Cùng). Một bài hát đã được dịch ra vô số ngôn ngữ và đã được từ Elvis Presley cho tới những anh trong ban „Tote Hose“ hát lên. Một bài hát „không thể nào mất được“, cũng như chính lễ Giáng Sinh không thể nào biến mất được. Lời gốc của bài hát, như đã nói, do linh mục Joseph Mohr (1792-1848) viết.
Có phải Mohr là "cậu bé kháu khỉnh tóc quăn“ (trong bài hát) hay không, không biết. Chỉ biết cậu sinh ra vào đúng 12 giờ trưa, chứ không phải trong một đêm thánh an bình. Mẹ cậu là bà „Anna Schoiberin, độc thân“ và cha là "Franz Moor; lính ngự lâm, độc thân“. Gần nửa tháng trước ngày sinh của con, người lính này đã đào ngũ về với gia đình. Đây là đứa con thứ ba ngoài giá thú của bà Schoiberin; trong hai người con trước, chỉ còn lại một cháu gái sống sót.
Một cậu bé có năng khiếu
Bốn tiếng đồng hồ sau khi chào đời, chuyện chẳng có gì lạ vào thời đó, linh mục quản xứ rửa tội cho cậu với tên là „Josephus Franziskus“. Người ta cứ khẳng định, kẻ đỡ đầu của cậu là Joseph Wohlgemuth, người đao phủ của thành phố Salzburg. Nhưng theo nhà sử học Dietlinde Hlavac thì khẳng định đó không có căn cứ. Rõ ràng theo tài liệu của giáo xứ để lại, thì người đỡ đầu của Josephus là bà Franziska Zachin, và cái giếng rửa tội bằng đồng lúc đó vẫn còn cho tới nay.
Năm 2015 bà Hlavac xuất bản cuốn sách tiểu sử về Mohr. Sách không cho ta biết gì nhiều về thủa thiếu thời – vốn được đồn là rất nghèo – của Mohr. Tuy nhiên, Mohr có một số phận may mắn. Cậu được linh mục chánh sở nhà thờ chính tòa Hiernle dạy dỗ và còn cấp cho học bổng từ năm 1808 tới 1810, để học trong Học Viện Kremsmünster. Ở đây, Mohr tự kiếm tiền thêm để sinh sống bằng cách dạy đàn và hát
Bức tranh vẽ người soạn lời Joseph Mohr (trái) và kẻ soạn nhạc vừa là thầy giáo làng Franz Xaver Gruber (phải).
Việc huấn luyện chủng sinh thời đó đượm dấu tinh thần khai sáng của vị giám mục bá tước Salzburg là Hieronymus đất Colloredo. Ông muốn xây dựng nhiều trường học trong giáo phận và muốn các linh mục có một vốn học vấn khả quan hơn. Ông muốn các linh mục của mình phổ biến tinh thần cải cách của ông tới quần chúng. Ông muốn các linh mục không những là những vị linh hướng, mà đồng thời phải là những thầy giáo biết nhiều về các môn Tâm Lí Học, Y Khoa, Khoa Học Tự Nhiên và Nông Học. Đặc biệt ông chú trọng việc dạy âm nhạc đức cho các linh mục của mình.
Mohr đã được thấm nhiễm những cái học đó và anh cố gắng mang ra thực hành. Vì là con của một bà mẹ độc thân, nên anh cần phải xin phép chuẩn của giám mục để được phong chức. Ngày 20.08.1815, lúc 23 tuổi, anh nhận chức phó tế, và ngay hôm sau, nhận chức linh mục… Nhiều nguồn tài liệu cho biết, Mohr là một linh mục rất vui tính, gần tín hữu, giảng hay, thương người nghèo, nhưng cũng hay ghé quán nhậu.
Những bài hát diễu cợt
Mohr thích ôm ghi-ta hát những bài chọc phá thiên hạ. Năm 1817, lúc còn giúp mục vụ tại giáo xứ Oberndorf, Mohr làm quen được với một thầy giáo làng và là người đánh đàn nhà thờ Franz Xaver Gruber (1787-1863). Hai người rất hợp tính nhau, trở thành bạn thân suốt đời. Vì muốn có một bài hát, để hát bên máng cò, sau thánh lễ đêm năm 1818, Mohr đã tự viết ra trước những phiên khúc cho bài hát dự trù, và Gruber đã theo đó phổ nhạc. Và "Đêm thánh vô cùng“ đêm đó đã được hát lên lần đầu tiên, Gruber giữ bè trầm, Mohr bè cao. Với tiếng đệm đàn ghi-ta. "Bài hát được đấy!", đó là sự đánh giá của hai người do truyền tụng ghi lại, sau lần hát đầu tiên đó. Họ hát tất thảy sáu phiên khúc, chứ không phải ba.
Một năm sau Mohr rời xứ Oberndorf. Sau đó ông lần lượt coi sóc bảy địa điểm khác. Và ông mất vì chứng liệt phổi tại giáo xứ Pongau ngày 4 tháng 12 năm 1848, thọ 56 tuổi, trong cảnh nghèo xác xơ, vì khi sinh thời, ông đã hiến tặng mọi thu nhập của mình cho người nghèo. Chỉ để lại một ít quần áo vá – và một bài hát giáng sinh bất hủ.
Barbara Just (KNA 11.12.2017)
http://www.katholisch.de/aktuelles/aktuelle-artikel/den-bekanntesten-weihnachtshit-schrieb-ein-priester
